Transistör Nedir, Transistör Nasıl Çalışır, Transistör Ölçme? (BJT) nelerdir. Çalışma mantığı nedir gibi konuları işleyeceğiz.
BJT Transistör Nedir?
BJT = Bipolar Junction Transistor = Bipolar Jonksiyon Transistör = İki Eklemli Transistör
Eklemli (Jonksiyonlu) transistörler, üç bölgeye ve iki ekleme sahip yarı iletken devre elemanı olarak tanımlanır.
Transistör üretilmesinde yararlanılan yarı iletkenlerin yüzey birleşimli olarak üretilmesi ile imal edilen transistörlere “BJT (bipolar jonksiyon transistör)” adı verilir. BJT transistörler PNP ve NPN olarak iki türe sahiptir.
- PNP tipi için; emiter pozitif, base negatif, kollektör pozitif kristal yapısına sahiptir.
- NPN tipi için; emiter negatif, base pozitif, kollektör negatif kristal yapısına sahiptir.
Transistörün iletim durumuna geçmesi (çalışması) için base-emiter arası silisyumdan üretilmiş transistörler için 0.7 V, germanyum yarı iletkeni ile üretilmiş transistörler için gerilim farkı 0.3 V olmalıdır.
PNP ve NPN Tipi Transistörlerin Yapısı
Aşağıdaki görselde transistörlerin temel yapısını görmektesiniz. BJT’ler P ve N tipi malzemeden üretilmektedir. Yukarıda PNP ve NPN olarak iki türe sahip olduklarından bahsetmiştik.
- PNP transistör türü; 2 adet P tipi yarı iletken madde arasına 1 adet N tipi yarı iletken maddenin konulmasıyla elde edilir.
- NPN transistör türü; 2 adet N tipi yarı iletken madde arasına 1 adet P tipi yarı iletken maddenin konulmasıyla elde edilir.
Bunlara göre BJT’ler 3 adet terminale (katmana) sahiptir denebilir. Ve bu katmanlara aşağıdaki şekilde de görüldüğü gibi; kollektör (C), beyz (B), emiter (E) adı verilir.
PNP ve NPN Tipi Transistörlerin Doğru ve Ters Yönde Polarmalandırması (Öngerilimleme)
Transistörün iletime geçmesini gerçekleştirecek şekilde, emiter, beyz ve kollektör ayaklarına belli değerler ve işaretlerde DC gerilim uygulanmasına “transistörün kutuplanması” adı verilir.
N Tipi transistörün polarmalandırılması: NPN transistör iki diyodun yan yana gelmesi şeklinde düşünülür :
- “NP” Emiter – Beyz diyodu
- “PN” Beyz – Kollektör diyodu
NPN veya PNP transistörü çalıştırabilmek için üstteki görselde görüldüğü gibi polarmalandırmalıdır.
- Emiter – Beyz diyodu, doğru polarmalandırılır.
- Beyz – Kollektör diyodu ise ters polarmalandırılır.
PNP ve NPN Tipi Transistörlerde Akım ve Gerilim Yönleri
PNP ve NPN transistörlerin akım ve gerilim yönleri aşağıda görselde verilmiştir. IE akımı, IC+IB’ye eşittir. Akım yönü artıdan eksiye doğrudur. Gerilim yönleri ise bir önceki bölümdeki öngerilimlendirmeye göre yapılmalıdır.
